Οι δυναμικές που εμφανίζονται σε ένα οικογενειακό σύστημα δημιουργούν τον προσωπικό χάρτη της κάθε οικογένειας, διαμορφώνοντας κοινούς κώδικες επικοινωνίας, πεποιθήσεις, αξιακά συστήματα καθώς και τους δικούς της «μύθους». Στοιχεία που μεταφέρονται και από προηγούμενες γενιές αν εξετάσει κανείς τον γενεογραμματικό χάρτη που μεταφέρει κάθε γονιός από την δική του πατρική οικογένεια.

Η κατηγοριοποίηση των ανθρώπων και ειδικά των παιδιών, από τα πολύ σημαντικά για κείνα πρόσωπα των γονιών τους, οδηγεί την οικογένεια σε μια συναισθηματική ένταση με θυμούς, παράπονα, κατηγόριες με συνέπεια την εμφάνιση ψυχολογικών ή σωματικών συμπτωμάτων. Έτσι λοιπόν πολλές φορές μια οικογένεια μπορεί να φτάσει στον οικογενειακό θεραπευτή, διότι το παιδί αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα σε κοινωνικό, προσωπικό ή οικογενειακό επίπεδο.

Ωστόσο στην οικογενειακή θεραπεία το σύμπτωμα δεν ταυτίζεται με το πρόβλημα. Το σύμπτωμα παρέχει στον οικογενειακό θεραπευτή πληροφορίες για τη ευρύτερη δυναμική της οικογένειας. Αποκωδικοποιώντας το μήνυμα που εμπεριέχεται στο σύμπτωμα, ο οικογενειακός θεραπευτής μπορεί να οδηγήσει τα μέλη της οικογένειας στην πηγή του προβλήματος και στην κατανόηση των λόγων εκείνων που τα μέλη τους το παράγουν και το αναπαράγουν.

Το σύμπτωμα εμφανίζεται ως ένας προειδοποιητικός φάρος. Μέσα από την κατανόηση της εμφάνισης του συμπτώματος η οικογένεια μπορεί να οδηγηθεί στην αντιμετώπιση του προβλήματος και στην επιθυμητή για τους ίδιους αλλαγή.
Συχνά στην οικογενειακή θεραπεία παρατηρούμε πως το παιδί μέσα από ένα σύμπτωμα σωματικό ή ψυχικό μπορεί να εκφράζει κάτι που δεν είναι «δικό του», π.χ. τα προβλήματα στην σχέση των γονιών του, τις οικονομικές και κοινωνικές δυσκολίες που φορτίζουν πολύ τους γονείς, ένα σοβαρό θέμα υγείας της ευρύτερης οικογένειας, ένα ένοχο μυστικό που κουβαλάει η οικογένεια και που μπορεί να αφορά ακόμη και τις προηγούμενες γενιές κ.α.

Μέσω της οικογενειακής θεραπείας οι γονείς είναι αυτοί που έχουν δυναμικό ρόλο στην αλλαγή και δεν μπορούν να μείνουν ως παρατηρητές. Τα μέλη του οικογενειακού συστήματος μπαίνουν σε μια θεραπευτική διεργασία όπου ο καθένας αναλαμβάνει την ευθύνη αυτή που πραγματικά του αντιστοιχεί, για να δοθεί έτσι η ψυχική συναίνεση ή αλλιώς το θεραπευτικό συμβόλαιο και να παραχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα μέσω της ψυχοθεραπείας.